شش برج برای آینده سبز کشاورزی؛ نوآوری در جذب کربن از هوا

دکتر فاطمه قبادی – با افزایش سطح دی‌اکسیدکربن (CO₂) در جو و تأثیرات شدید آن بر تغییرات اقلیمی، فناوری‌های جذب و ذخیره‌سازی کربن (Carbon Capture) به یکی از موضوعات کلیدی در حوزه انرژی و محیط‌زیست تبدیل شده‌اند.

اخیراً یک پروژه زیست‌محیطی منحصر به‌فرد با محوریت جذب کربن از هوا با استفاده از شش برج پیشرفته توسط شرکت Arva Intelligence وارد مرحله اجرایی شده است. این طرح با تمرکز بر کاربرد مستقیم در کشاورزی، تلاش می‌کند تا نه تنها از اثرات گلخانه‌ای CO₂ بکاهد، بلکه به بهبود کیفیت خاک و افزایش درآمد کشاورزان نیز کمک کند.

نحوه عملکرد برج‌های جذب کربن

این برج‌ها بر اساس فرآیندی تحت عنوان Direct Air Capture (DAC) یا جذب مستقیم از هوا عمل می‌کنند. در این فرآیند:
1.جریان هوا به درون برج هدایت می‌شود: هر برج مجهز به سیستم‌های فیلتر و فن‌های بزرگ است که هوای اطراف را مکش می‌کنند.

۲.گاز دی‌اکسیدکربن از هوا جدا می‌شود: درون برج‌ها، مواد جاذب خاصی (مانند آمین‌ها یا مواد معدنی جامد) وجود دارند که دی‌اکسیدکربن را از هوا جذب می‌کنند.

۳.کربن جمع‌آوری‌شده بازیابی می‌شود: پس از اشباع شدن جاذب‌ها، گرما یا واکنش‌های شیمیایی به کار گرفته می‌شوند تا CO₂ از مواد جاذب آزاد شده و به‌صورت خالص جمع‌آوری شود.

۴.ذخیره‌سازی یا استفاده مجدد از CO₂: گاز جمع‌آوری‌شده می‌تواند برای مصارف صنعتی (مانند تولید سوخت مصنوعی یا مواد شیمیایی) استفاده شود یا در زیر زمین ذخیره شود (Carbon Sequestration).

این فناوری با روش‌های «جذب مستقیم از هوا» (Direct Air Capture) مطابقت دارد، اما نکته متفاوت آن، اتصال مستقیم آن به نیازهای حوزه کشاورزی است.

در حال حاضر، کشاورزان در مناطق هدف این پروژه، می‌توانند با مشارکت در فرآیند جذب کربن، ضمن کمک به محیط‌زیست، از بازارهای بین‌المللی اعتبار کربن نیز بهره‌مند شوند. این بازارها به شرکت‌ها و صنایع بزرگ اجازه می‌دهند تا با خرید اعتبار از تولیدکنندگان کربن منفی، ردپای کربنی خود را جبران کنند. به این ترتیب، کشاورزانی که با استفاده از فناوری‌های جدید، کربن ذخیره می‌کنند، عملاً درآمدی جدید و پایدار به‌دست می‌آورند.

کاربردهای این پروژه در کشاورزی و کمک به کشاورزان

یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های پروژه جذب کربن با ۶ برج، ارتباط مستقیم آن با کشاورزی هوشمند است. برخلاف بسیاری از فناوری‌های جذب کربن که صرفاً در بخش صنعتی یا زیست‌محیطی متمرکز هستند، این پروژه نقش موثری در افزایش بهره‌وری کشاورزان و بهبود سلامت خاک نیز ایفا می‌کند.

۱. بهبود کیفیت خاک از طریق مدل‌سازی کربن خاک

با استفاده از داده‌های به‌دست‌آمده از برج‌ها و ترکیب آن با الگوریتم‌های هوش مصنوعی، مدل‌هایی دقیق از چرخه کربن در خاک ایجاد می شود. این مدل‌ها به کشاورزان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه مدیریت زمین (مانند نوع شخم، زمان کشت یا کاشت گیاهان پوششی) بر میزان جذب کربن در خاک تأثیر می‌گذارد.

۲. افزایش درآمد از طریق بازار کربن

کشاورزانی که بتوانند از طریق روش‌های کشاورزی پایدار میزان جذب کربن در خاک را افزایش دهند، می‌توانند از اعتبارات کربنی (Carbon Credits) بهره‌مند شوند؛ شرکت اجرا کننده این طرح، با ثبت و تأیید علمی جذب کربن در زمین‌های کشاورزی، امکان فروش این اعتبارات در بازارهای بین‌المللی را فراهم می‌کند و این یعنی درآمد اضافی برای کشاورزان.

۳. تصمیم‌گیری دقیق‌تر با داده‌های محیطی

برج‌های جذب کربن به‌طور هم‌زمان اطلاعات محیطی بسیار دقیقی از جمله دما، رطوبت، کیفیت هوا و ترکیب گازهای جوی جمع‌آوری می‌کنند. این داده‌ها به کشاورزان کمک می‌کند تا زمان دقیق آبیاری، کشت و برداشت را بهینه کنند و در نتیجه مصرف منابع (مثل آب و کود) را کاهش دهند.

۴. ترویج کشاورزی احیاگر (Regenerative Agriculture)

از آن‌جایی که یکی از روش‌های مؤثر جذب کربن، کاشت گیاهان پوششی و حفظ پوشش گیاهی دائمی است، این پروژه کشاورزان را به سمت استفاده از شیوه‌های کشاورزی احیاگر سوق می‌دهد؛ روشی که هم به حفظ منابع‌طبیعی کمک می‌کند و هم خاک را حاصلخیزتر و پربازده‌تر می‌سازد.

آیا این پروژه اولین در نوع خود است؟

به گزارش روابط عمومی موسسه جهاد تحقیقات، فناوری جذب کربن از هوا در سطح جهانی، پیشینه‌ای چندساله دارد. پروژه‌هایی نظیر Carbfix در ایسلند و Northern Lights در نروژ پیش‌تر در زمینه ذخیره‌سازی کربن فعالیت داشته‌اند. اما آنچه پروژه حاضر را متمایز می‌کند، تمرکز آن بر کاربرد کشاورزی و ترکیب آن با تحلیل داده‌ها، هوش مصنوعی و مدیریت خاک است. در واقع، این طرح با استفاده از داده‌های دقیق محیطی و الگوریتم‌های پیشرفته، نقاط بهینه برای استقرار برج‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها بر خاک را تعیین می‌کند. نتیجه این است که کشاورزی نه تنها تحت تأثیر منفی کربن قرار نمی‌گیرد، بلکه به یک بازیگر فعال در مدیریت اقلیم تبدیل می‌شود.

درنتیجه

پروژه جذب کربن با استفاده از شش برج، گامی نوآورانه در مسیر تلفیق فناوری‌های سبز با کشاورزی هوشمند است. در عصری که بحران اقلیمی و امنیت غذایی دو چالش بزرگ جهان هستند، این‌گونه طرح‌ها می‌توانند الگویی جدید برای کشاورزی پایدار، سودآور و سازگار با طبیعت فراهم کنند. اگر این رویکرد در مقیاس گسترده‌تری توسعه یابد، می‌تواند نه تنها به کاهش کربن جهانی کمک کند، بلکه روستاها و زمین‌های کشاورزی را به کانون‌های تولید اعتبار کربن و توسعه اقتصادی سبز تبدیل کند.